Próby stroikowe – czym są próba Rinnego i próba Webera?
Wśród badań laryngologicznych ważnym elementem są próby stroikowe – próba Webera i Rinnego. Lekarz wyposażony w kamerton medyczny może zdiagnozować niedosłuch pacjenta. Próby stroikowe (próba Webera i Rinnego, próba Schwabacha) pozwalają wykrywać różne rodzaje ubytku słuchu. W praktyce próby stroikowe składają się z dwóch etapów – próby Rinnego oraz próby Webera, które interpretuje się łącznie.
Spis treści:
1. Czym są i jak działają próby stroikowe?
2. Próba Rinnego kamertonem medycznym – wstęp do prób stroikowych
3. Próba Webera – kolejny krok w próbach stroikowych
4. Próba Schwabacha – co badają te próby stroikowe?
5. Próba Rinnego i próba Webera – porównanie prób stroikowych
6. Próby stroikowe – wskazania dla próby Webera, próby Rinnego i próby Schwabacha
7. Wyniki dla prób stroikowych – próba Rinnego i próba Webera
FAQ: Pytania o próby stroikowe
1. Czym są i jak działają próby stroikowe?
Próby stroikowe (próba Webera i Rinnego, próba Schwabacha) stanowią wiarygodną metodę oceny ubytku słuchu i są przydatne u pacjentów z jednostronną utratą słuchu, która ma charakter przewodzeniowy lub odbiorczy¹. Dzięki próbom stroikowym można skutecznie wykrywać niedosłuch. Ponadto próby stroikowe należą do tzw. subiektywnych sposobów badania słuchu, co oznacza, że pacjent aktywnie w nich uczestniczy i dzieli się swoimi odczuciami. W trakcie prób stroikowych osoba badana opisuje, jakie dźwięki słyszy, ile to trwa i kiedy przestaje odbierać dany sygnał.
W próbach stroikowych (próbie Webera i Rinnego oraz próbie Schwabacha) wykorzystywany jest efekt fizjologicznego rozprzestrzeniania się fali dźwiękowej drogą powietrzną i kostną. Podstawą badania w próbach stroikowych jest użycie kamertonu medycznego, co pozwala lepiej zbadać naturę niedosłuchu. Kamerton medyczny (zwany też kamertonem diagnostycznym lub stroikiem) to rodzaj aluminiowego narzędzia. Składa się z trzonu i dwóch osobnych zębów, które tworzą widełki w kształcie litery „U”.
Kamerton medyczny w próbach stroikowych służy do oceny czucia wibracyjnego oraz czułości słuchu u pacjenta. Co ciekawe, kamerton medyczny wykorzystywany jest też do badań neurologicznych (np. w przypadku pacjentów po udarze), a także w muzykoterapii.
Wyróżnia się trzy podstawowe próby stroikowe – próbę Rinnego, próbę Webera oraz próbę Schwabacha.
2. Próba Rinnego kamertonem medycznym – wstęp do prób stroikowych
Wykonując próby stroikowe, pierwszym krokiem jest tzw. próba Rinnego przeprowadzana oddzielnie dla każdego ucha. Próby stroikowe takie jak próba Rinnego pozwalają porównać przewodnictwo kostne (czas od momentu przyłożenia kamertonu medycznego do kości skroniowej aż do końca słyszenia dźwięku drogą kostną) i powietrzne (czas od początku wzbudzenia kamertonu medycznego aż do końca badania) w uchu pacjenta.
Próba Rinnego – jak wygląda badanie w próbach stroikowych?
W próbach stroikowych podczas wykonywania próby Rinnego wprawiony w drgania kamerton medyczny umieszcza się za uchem pacjenta. Ponieważ próby stroikowe (próba Webera i Rinnego, próba Schwabacha) są diagnostyką subiektywną, badany ma za zadanie określić, kiedy dźwięk kamertonu medycznego przestaje być słyszalny. Kamerton podczas badania w tej próbie stroikowej (próbie Rinnego) jest umieszczany także przed uchem pacjenta, bez ponownego wprawienia w ruch. W prawidłowo funkcjonującym układzie słuchowym dźwięk z kamertonu medycznego powinien być nadal słyszalny.
Wskazaniem do wykonania pierwszej próby stroikowej (tzw. próby Rinnego) jest kompleksowa ocena niedosłuchu. Nierzadko próba Rinnego przeprowadzana jest także jako wsparcie dla innego rodzaju diagnostyki – audiometrii tonalnej. Prawidłowe wykonanie prób stroikowych, w tym próby Rinnego, pozwala na weryfikację staranności i poprawności przeprowadzanych badań audiometrycznych².
Warto dodać, że próba stroikowa z kamertonem medycznym trwa krótko – ok. 5 minut. Do wykonania próby Rinnego nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Ponieważ ta próba stroikowa wymaga aktywnej współpracy, jest polecana dla pacjentów powyżej 7. roku życia. Wyniki dostępne są zaraz po wykonaniu próby Rinnego.
Wyniki próby Rinnego – próba Rinnego dodatnia i ujemna
W próbach stroikowych próba Rinnego polega na określeniu stosunku czasu trwania przewodnictwa powietrznego do kostnego (lekarz wykonujący diagnostykę posługuje się nie tylko kamertonem medycznym, ale i stoperem do mierzenia czasu). Prawidłowy wynik próby Rinnego cechuje się tym, że badany słyszy drgania stroika w powietrzu jeszcze po zakończeniu słyszenia drogą kostną.
Wyniki próby Rinnego to na przykład:
- Próba Rinnego dodatnia – prawidłowy wynik badania w próbach stroikowych i próbie Rinnego. Przykładowo, u pacjenta przewodnictwo powietrzne to 60-70 sekund, a kostne – 30-35 sekund. Czas przewodnictwa powietrznego powinien być około dwukrotnie dłuższy niż przewodnictwa kostnego. Wykonana w ramach prób stroikowych próba Rinnego dodatnia jest zdecydowanie pożądanym wynikiem.
- Próba Rinnego ujemna – taki wynik prób stroikowych wskazuje na przewodnictwo powietrzne skrócone. Próba Rinnego ujemna to możliwy niedosłuch przewodzeniowy.
- Próba Rinnego bezwzględnie ujemna – wynik tej próby stroikowej (próby Rinnego) może sygnalizować niedosłuch odbiorczy, w którym stosunek przewodnictwa powietrznego i kostnego jest poprawny, ale oba czasy są krótsze niż prawidłowe wyniki.
3. Próba Webera – kolejny krok w próbach stroikowych
Zaraz po próbie Rinnego kolejnym elementem prób stroikowych jest test Webera (inaczej próba Webera). Dzięki tej próbie stroikowej można porównać przewodnictwo kostne ucha prawego i lewego. Test Webera (próba Webera) opiera się na prostej obserwacji, że jeżeli zatkamy uszy rękami, słyszymy lepiej własny głos niż wtedy, gdy uszy nie są zatkane. Ponadto, jeśli zatkamy ręką jedno ucho, nasz głos będzie lepiej słyszany w tym właśnie uchu.
Próba Webera – jak wyglądają próby stroikowe?
Po próbie Rinnego czas na próbę Webera. Podczas tego etapu prób stroikowych lekarz umieszcza drgający kamerton medyczny na szczycie czaszki. Stroik (kamerton medyczny) bywa przykładany do czoła – nasady nosa, jego brody lub w okolice siekaczy. Dlaczego te miejsca? Ponieważ wibracja kamertonu medycznego ma przenosić się przez kości do uszu. Osoba, która jest poddana drugiej próbie stroikowej (próbie Webera) określa, gdzie wyraźniej słyszy dźwięk kamertonu medycznego.
Podobnie jak próba Rinnego, tak i próba Webera jest diagnostyką bezbolesną i szybką. Pacjent nie musi przygotowywać się do prób stroikowych – próby Webera i Rinnego są mało wymagające. Jedyną potrzebą w przypadku próby Rinnego i próby Webera jest ciche pomieszczenie. O ten aspekt dba personel wykonujący próby stroikowe, czyli próbę Rinnego lub próbę Webera w odpowiednich warunkach.
Wyniki testu Webera – jak odczytać wyniki prób stroikowych?
Głównym celem testu Webera (próby Webera) – jednego z rodzajów prób stroikowych z kamertonem medycznym – jest porównanie przewodnictwa kostnego w lewym i prawym uchu. Prawidłowy wynik testu Webera polega na zlokalizowaniu przez pacjenta dźwięku równo, bez przewagi jednej ze stron.
Wyniki próby Webera to na przykład:
- Prawidłowa słyszalność próby Webera – dźwięk z kamertonu medycznego podczas testu Webera słyszany jest niejako „w głowie”. Pacjent odnotowuje go tak samo po obu stronach.
- Lepsza słyszalność próby Webera w jednym uchu – taki wynik testu Webera wskazuje na lateralizację, czyli asymetrię w działaniu lewego i prawego ucha. Jeżeli w próbie Webera lateralizacja pojawia się po stronie ucha zdrowego, może to świadczyć o zaburzeniach typu odbiorczego. Jeśli dotyczy strony chorej – pacjent może cierpieć na niedosłuch przewodzeniowy.
4. Próba Schwabacha – co badają te próby stroikowe?
Próba Schwabacha to dodatkowa diagnostyka w ramach prób stroikowych. Próba Schwabacha ma na celu porównanie przewodnictwa kostnego badanego pacjenta z przewodnictwem badającego go lekarza. Warto podkreślić, że nie jest to rutynowa próba stroikowa i wykonuje się ją rzadziej niż próbę Rinnego czy próbę Webera. Punktem odniesienia jest tu wynik badającego, który z założenia nie ma zaburzeń słuchu. Warto dodać, że próba Schwabacha to kolejna po próbie Webera i Rinnego subiektywna metoda badania słuchu.
Na czym polega próba Schwabacha? To porównanie czasu słyszenia tonów wydobywających się z drgającego kamertonu medycznego. Z jednej strony próbę Schwabacha wykonuje się na pacjencie, z drugiej – na lekarzu prowadzącym. Kamerton medyczny w tej próbie stroikowej przykładany jest w okolice kości skroniowej. Średni czas słyszenia to ok. 20-30 sekund u osoby zdrowej. Jeśli u pacjenta jest podobny – słuch jest w normie. Jeżeli natomiast jest dłuższy o co najmniej 15 sekund – może tu występować niedosłuch przewodzeniowy. Krótszy czas odbioru wskazuje na niedosłuch odbiorczy.
5. Próba Rinnego i próba Webera – porównanie prób stroikowych
Próba Rinnego i próba Webera to proste testy (tzw. próby stroikowe) z użyciem kamertonu medycznego, dzięki którym można sprawdzić słuch pacjenta. Tego typu próby stroikowe wykonuje się łącznie i są one częścią kompleksowej profilaktyki słuchu.
Próba Webera i Rinnego – porównanie prób stroikowych:
- W obu próbach stroikowych (teście Webera i próbie Rinnego) wykorzystuje się kamerton medyczny o częstotliwości 512 Hz. Zarówno próba Webera, jak i próba Rinnego badają ubytki słuchu typu przewodzeniowego i odbiorczego.
- W próbie Rinnego kamerton medyczny umieszcza się przy wyrostku sutkowatym, czyli w okolicach skroni, natomiast w próbie Webera kamerton medyczny jest umiejscowiony w okolicy środkowej linii czoła, na szczycie czaszki, przy brodzie lub w okolicach siekaczy.
- Prawidłowy wynik próby Rinnego jest dodatni – przewodzenie powietrzne jest lepsze niż kostne, natomiast w przypadku testu Webera (próby Webera) pacjent powinien słyszeć dźwięk w linii pośrodkowej.
- Pacjenci z niedosłuchem przewodzeniowym mają ujemny wynik próby Rinnego w chorym uchu, tam też lokalizuje się test Webera (nie pośrodku).
- Pacjenci z odbiorczym ubytkiem słuchu mają próbę Rinnego dodatnią, a test Webera jest słyszalny u nich w nieuszkodzonym uchu.
- Przed diagnostyką końcową lekarz musi ocenić test Webera w kontekście wyników, które otrzymano wcześniej z próby Rinnego.
6. Próby stroikowe – wskazania i przeszkody w próbie Webera, próbie Rinnego i próbie Schwabacha
Opisywane próby stroikowe – próba Webera, próba Rinnego i próba Schwabacha – wykonuje się, gdy lekarz chce zdiagnozować i ocenić niedosłuch pacjenta. Wskazaniem do realizacji prób stroikowych z kamertonem medycznym jest także wykonanie audiometrii tonalnej. W takim przypadku próby stroikowe dają pełniejszy obraz badania. Warto nadmienić, że próby stroikowe (próba Webera i Rinnego czy próba Schwabacha) to dokładna metoda diagnostyczna, która jest bezbolesna dla pacjenta. Dzięki próbom stroikowym (próbie Rinnego, próbie Webera oraz próbie Schwabacha) lekarz może ocenić rodzaj niedosłuchu.
Próby stroikowe w postaci próby Webera i Rinnego czy próby Schwabacha to subiektywne badania słuchu, więc głównym przeciwskazaniem do wykonania jest zbyt młody wiek pacjenta. Najmłodsi (dzieci poniżej 7. roku życia) mogą nie poradzić sobie z oceną badania, dlatego zaleca się, aby próby stroikowe z kamertonem medycznym były wykonywane u pacjentów starszych.
Ponadto warto raz jeszcze podkreślić, że testy kamertonowe, czyli próby stroikowe (próba Rinnego, próba Webera i próba Schwabacha) sprawdzają się najlepiej u pacjentów z jednostronnym ubytkiem słuchu, która ma charakter czysto przewodzeniowy lub czysto odbiorczy. Tym samym u pacjentów z obustronną utratą słuchu lub ubytkami mieszanymi lepszą ocenę niż w przypadku prób stroikowych (próba Rinnego, próba Webera i próba Schwabacha) uzyskuje się za pomocą audiometrii tonalnej.
7. Wyniki dla prób stroikowych – próba Rinnego i próba Webera
Wykonanie próby Webera i Rinnego kamertonem medycznym pozwala ocenić stopień ubytku słuchu u pacjenta. Jak czytać wyniki prób stroikowych – próby Webera i Rinnego? W interpretacji może pomóc zestawienie próby Rinnego i testu Webera w poniższej tabeli³:
| Diagnoza | Próba Rinnego | Próba Webera |
| Norma słuchowa | Przewodnictwo powietrzne > przewodnictwo kostne (próba Rinnego dodatnia) |
Słyszalność w linii środkowej |
| Przewodzeniowy ubytek słuchu | Przewodnictwo kostne > przewodnictwo powietrzne (próba Rinnego negatywna) |
Słyszalność w chorym uchu |
| Odbiorczy ubytek słuchu | Przewodnictwo powietrzne > przewodnictw kostne (próba Rinnego dodatnia) |
Słyszalność w zdrowym uchu |
Próby stroikowe a przewodzeniowy i odbiorczy niedosłuch
Wykonując próby stroikowe (próbę Webera i Rinnego czy próbę Schwabacha) warto wiedzieć, z czym wiążą się poszczególne wyniki. Dobrze jest też zorientować się, co owe wyniki znaczą w szerszym kontekście, czyli czym w praktyce jest przewodzeniowy i odbiorczy ubytek słuchu:
- Niedosłuch przewodzeniowy – wykrywają go próby stroikowe (próba Rinnego, próba Webera i próba Schwabacha). Występuje, gdy zaburzone jest przewodzenie dźwięku z ucha zewnętrznego lub środkowego do ucha wewnętrznego. Odkryty w próbach stroikowych niedosłuch przewodzeniowy charakteryzuje się tym, że dźwięk jest słyszany wyraźnie, bez zniekształceń, a w badaniu mogą być widoczne stany zapalne czy nagromadzona woskowina. Głośność własnego głosu pozostaje niezmieniona, a słuch może się nawet poprawiać, szczególnie w głośnym otoczeniu.
- Niedosłuch odbiorczy – również diagnozuje się go poprzez próbę Rinnego, próbę Webera i próbę Schwabacha (tzw. próby stroikowe). To zaburzenie występujące na skutek uszkodzenia ucha wewnętrznego, ślimaka lub nerwu słuchowego, co prowadzi do problemów z przekazywaniem sygnałów do mózgu. Często pacjenci nie mają objawów patologii ucha zewnętrznego. Zauważają natomiast, że muszą mówić głośniej, trudniej im słyszeć w hałaśliwym otoczeniu, doświadczają też ubytku słuchu wysokich częstotliwości.
Opisywane próby stroikowe (próba Webera, próba Rinnego czy próba Schwabacha) to rutynowe badania słuchu. Wcześnie zdiagnozowany niedosłuch przewodzeniowy czy odbiorczy ubytek słuchu nie pogarszają diametralnie jakości życia pacjenta. Istnieje wiele sposobów wspierających poprawę słuchu – aparaty słuchowe, leczenie farmakologiczne czy zabiegi chirurgiczne. Kluczowa jest jednak regularna diagnostyka, taka jak opisywane próby stroikowe – próby Webera i Rinnego czy próba Schwabacha. Są bezbolesne i nieinwazyjne. Oba badania, czasem łączone z próbą Schwabacha, są testami cross-check. To oznacza, że dopełniają się i razem stanowią podstawę do diagnozy pacjenta.
